#smrgKİTABEVİ Osmanlı Dünyasında Üretmek Pazarlamak Yaşamak - 2023
Barkan ekolü, tarihyazımında arşiv belgelerini ekonomi tarihi açısından değerlendirerek ve toplumsal tariha sağlam bir zemin hazırlamasıyla tanınır. Faroqhi de çalışmalarında, bu modelden hareketle, Osmanlı taşra kentlerindeki günlük hayatı ve toplumsal hareketliliğin temel ölçütlerinden olan hac ve benzeri yolculukları arşiv kayıtlarından yola çıkıp inceleyerek bir Osmanlı panoraması çizmektedir.
Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak'ta Suraiya Faroqhi'nin “Ticaret Bağlantıları”, “Bursa'da Üretmek ve Yaşamak”, “Osmanlı Dünyasında Kadın Olmak” ve “Meşrulaştırma Davaları” başlıklı dört bölümde bir ayara getirdiği on dört makalesi yer alıyor. Faroqhi, bu makalelerde, 15. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar uzanan zaman diliminde, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Venediklilerden Evliya Çelebi'nin gözüyle Kızıldeniz'de ticaret ve iletişime, taşra kentlerindeki varlıklı kadınlardan Bursa'da yerel ekonomi ve Avrupa rekabetine, hac yolunda soygunculuktan saltanatın meşrulaştırılmasına varan geniş bir alanda yaptığı incelemelerle Osmanlı toplumsal tarihinin değişik cephelerini aydınlatıyor.
Bu makalede dikkatinizi, Osmanlı sanayileri ve zanaatlerinin ticari ağlara eklenme tarzına yönelteceğiz. Bu ağlar sanayi öncesi dünyada değiştiği zaman, zanaatkarlar çok yakından etkilendi; öyle ki, bazı durumlarda uzmanlık alanlarını seğiştirmek, hatta göç etmek zorunda bile kaldıkları oldu. Böylece, ortaçağ ve erken yeniçağ Avrupasında tekstil sanayileri tipik olarak bir parabol kalıbı izlediler: Sık sık, hızlı bir düz çizginin ardından genellikle hızlı bir düşüş izledi. Bu gelişmenin farklı farklı nedenleri vardır: Civardaki öteki merkezlerin rekabeti, hammadde arzını durduran ya da bitmiş ürünün pazarlanmasını engelleyen savaşlar, rakip hükümdarların uyruklarının ticareti yasaklayan bir kral, pazarı pahalı emtiadan yoksun bırakan siyasal bir kriz, kısıtlayıcı düzeyde vergilendirme, hatta bazı örneklerde modadaki değişimler.
Barkan ekolü, tarihyazımında arşiv belgelerini ekonomi tarihi açısından değerlendirerek ve toplumsal tariha sağlam bir zemin hazırlamasıyla tanınır. Faroqhi de çalışmalarında, bu modelden hareketle, Osmanlı taşra kentlerindeki günlük hayatı ve toplumsal hareketliliğin temel ölçütlerinden olan hac ve benzeri yolculukları arşiv kayıtlarından yola çıkıp inceleyerek bir Osmanlı panoraması çizmektedir.
Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak'ta Suraiya Faroqhi'nin “Ticaret Bağlantıları”, “Bursa'da Üretmek ve Yaşamak”, “Osmanlı Dünyasında Kadın Olmak” ve “Meşrulaştırma Davaları” başlıklı dört bölümde bir ayara getirdiği on dört makalesi yer alıyor. Faroqhi, bu makalelerde, 15. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar uzanan zaman diliminde, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Venediklilerden Evliya Çelebi'nin gözüyle Kızıldeniz'de ticaret ve iletişime, taşra kentlerindeki varlıklı kadınlardan Bursa'da yerel ekonomi ve Avrupa rekabetine, hac yolunda soygunculuktan saltanatın meşrulaştırılmasına varan geniş bir alanda yaptığı incelemelerle Osmanlı toplumsal tarihinin değişik cephelerini aydınlatıyor.
Bu makalede dikkatinizi, Osmanlı sanayileri ve zanaatlerinin ticari ağlara eklenme tarzına yönelteceğiz. Bu ağlar sanayi öncesi dünyada değiştiği zaman, zanaatkarlar çok yakından etkilendi; öyle ki, bazı durumlarda uzmanlık alanlarını seğiştirmek, hatta göç etmek zorunda bile kaldıkları oldu. Böylece, ortaçağ ve erken yeniçağ Avrupasında tekstil sanayileri tipik olarak bir parabol kalıbı izlediler: Sık sık, hızlı bir düz çizginin ardından genellikle hızlı bir düşüş izledi. Bu gelişmenin farklı farklı nedenleri vardır: Civardaki öteki merkezlerin rekabeti, hammadde arzını durduran ya da bitmiş ürünün pazarlanmasını engelleyen savaşlar, rakip hükümdarların uyruklarının ticareti yasaklayan bir kral, pazarı pahalı emtiadan yoksun bırakan siyasal bir kriz, kısıtlayıcı düzeyde vergilendirme, hatta bazı örneklerde modadaki değişimler.
