^#smrgSAHAF Osmanlılar'ın Kafkas Ellerini Fethi ( 1451 - 1590 ), Doktora Tezi - 1976

Bu tezi, daha çok basılmamış arşiv belgelerimizden ve yazmalardan faydalanarak, hazırladık. Sondaki özetimizden ve haritalarımızdaki fetih yılını gösteren rakamlardan da iyice anlaşılacağı gibi, 1451 Sokum zaptından 1588 Gence-Karabağ ve Nahçıvan Fethi'ne değin "Kafkas-Elleri", şu Padişahlarımız çağlarında fethedilmiştir: Karadeniz ile Azak denizi kıyılan, Fâtih Sultan II. Mehmed çağında fethedilip, bütün Apkaz, Çerkes, Kabartay ve Dağıstan ülkeleri de, Altınorda'nın vârisi Kırım Hanhğı'nın 1475'te İstanbul'a bağlanması ile, Osmanlılar'ı "metbû" tanımışlardır. Yavuz. Selim ve oğlu Kanunî Sultan Süleyman çağlarında, Doğu Gürcistan ile Şirvan da Osmanlılar'ı "metbû'" bilmiş, her fırsatta Safavîler'den yüzçevirip, İstanbul'a bağlanmayı ülkü edinmişlerdir. Sonunda, III. Murad, babası II. Selim gibi, hiç seferlere katılmadan, "Serdâr"Iar idaresinde gönderdiği çağın en kudretli orduları ile : son Atabek-YurdujAhıska (Kuzeydoğu Çıldır Eyaleti), Göri, Tumanıs, Tiflis (son üçü, Doğu-Gürcistan/Kartel'de), Kakhet, Loru/Borçalı, Revan, Şirvan, Gence-Karabağ ve Nahçıvan kesimlerinin fethini sağladı. Ayrıca Baku ve Demirkapu-Derbend'de üslenen "Hazar Denizi Donanması" ile, Özbek Hanlığı'na topçu ve yeniçeri gönderip, Hazar denizi doğusunda da sağlam müttefik olan bu Sünnî Türk Devleti ile, Şi'î Safavî İran devletini sıkıştırmada başarı kazanmış, Ruslar'ın büsbütün Terek solundan ve bir ara Astarkan güneyinden çekilmesini teinin etmiştir.

Bu tezin hazırlanmasında çok değerli irşad ve öğütlerini gördüğüm Sayın Hocam Prof. Dr. Akdes Nimet KURAT Beğ'e, her hafta İstanbul arşiv ve kütüphanelerinde çalışabilmem için ders programımı toplu kılma anlayışını gösteren Arifîye İlköğretmen Okulu eski Müdürü Sayın Azmi GÖKMEN Beğ'e, resmî kütüphanelerimizde bulunmayan gürcüce kaynakların asıl ve tercümelerinden faydalanmama yardımcı olan İstanbul Osmanbey (Bomonti) Katolik Gürcü Kilisesi ve Kütüphanesi memurlarından Ahıskalı mülteci dostum Paul'e, Haritaların güzelce çizilip yazılmasında emeği geçen eski Kars Lisesi öğrencilerimden şimdi Avukat olan hemşehrim Mürsel KÖSE Beğ'e, burada teşekkürler ederim.

Bu eserin, gönül isteğince olgunlaşması için, İstanbul-Topkapısarayı Arşivi'nden, pek faydalanamadık. Çünkü, "tasnif işleri devam ediyor, henüz bitmemiştir" cevabı ile, buna imkân verilmemiştir. Kitaptaki eksikliklerin, bu bakımdan hoşgorülmesi ve görülecek yanlışların, yayın yoluyla duyurulmasını, tenkidlerini, aziz okuyuculardan dilerim. -M. Fahrettin KIRZIOĞLU, Ankara-Kurtuluş, 30 Ocak 1967 (Önsözden)

Fatih Sultan Mehmet Çağındaki Fetihler ( 1451 - 1479 )

Şehzade ve Padişah Yavuz Selim'in Fetihleri ( 1508 - 1514 )

Kanuni Sultan Süleyman Çağındaki Fetihler ( 15534 - 1555 )

III: Sultan Murad Çağındaki Fetihler. ( 1578 - 1590 )

Kaynaklar Bibliyografya.