^{#smrgKİTABEVİ} Parahistoria -

… Büyük bir emeğin ürünü olan eserin adı Parahistoria oldu. Bu ad para-" ve "historia" kelimelerinin birleşmesiyle oluşturuldu. "Para-" ön eki; "yanında, yakınında, ona karşı, onun tersine" anlamlarına gelir. Yunancada kendisini izleyen kelimeye birkaç farklı anlam yükleyebildiği halde, İngilizce ve Fransızca gibi çağdaş dillerde iki şekilde kelime türetir: Parapsikoloji'de olduğu gibi, "normal ve doğalın dışında" ve paramedikal, paramiliter kelimelerinde olduğu gibi "benzer ya da yardımcı" anlamlarını verir.

Öte yandan, Osmanlı'da XVI. yüzyıldan önce çıkarılan akçeden büyük gümüş sikkeleri belirtmek için kullanılan ve bugün "mal ve hizmetlerin fiyatını belirleyen değişim aracı ve değer ölçüsü" kavramını ifade eden "para" kelimesi de var. "Parça, ödül, bahşiş, hisse, para" anlamlarına gelen Farsça kökenli pâre'den türetilmiştir.

Bu arada, Beyoğlu'nun eski adı Pera'nın da aynı edattan geldiğini hatırlatalım. Historia ise "tarih, hikâye, mesele" gibi üç farklı anlam taşıyan Yunanca'dan gelir. Bu durumda, PARAHİSTORİA kelimesine, tarihin arka planı ve yardımcı tarih anlamlarının yanısıra, doğrudan paranın tarihi gibi birçok anlam yakıştırabiliriz.

Sevgili dostum Osman Şenkul'un "Parahistoria" kitabının başlığını istediğiniz gibi yorumlayabilirsiniz. Her yakıştırmanızın gerçek payı olacağı kesin. Ama kitabı okurken; içinde Herodotos'un mübalağalarını, Evliya Çelebi'nin dedikodularını ve Ksenophon'un roman kurgusunu andıran pasajlar bulacak, ekonomi tarihinin arka sokaklarında keyifli bir gezintiye çıkacaksınız." - Ari Çokona

Doğan Haber Ajansı Ekonomi Müdürü Osman Şenkul'un "Parahistoria" adlı kitabı yayımlandı. Scala Yayıncılık tarafından yayımlanan kitapta, günümüz ekonomisinde halen geçerliliğini koruyan pek çok uygulamanın ortaya çıkış öyküsü yer alıyor. Osman Şenkul 3'üncü kitabı Parahistoria'da okurlarını Ege ile Akdeniz çanağında bir gezintiye çıkararak, toplam 32 öyküde tarihin arka planına ışık tutuyor.

Anadolu'da bugün de birer ören yeri olan Efes ve diğer antik kentlerin ekonomideki yerlerinin öyküleştirilmiş olarak anlatıldığı Parahistoria'da, paranın "doğumu" bir öykü eşliğinde anlatılıyor ve paranın doğumuna eşlik eden faizin çıkışına ilişkin bilgiler veriliyor. Kitapta, günümüzde de zaman zaman gündeme gelen "korsanlığın" ekonomi ve ticaret geliştikçe tarih sahnesine çıkışı ve Ege ve Akdeniz'de yaşananlar, bugün de kullanılan fiyatın "tuzlu" olmasının öyküsü anlatılıyor.

Parahistoria'da ayrıca, Mısır piramitlerinin hemen yanındaki "En Eski Meslek Anıtı"nın nasıl yapıldığı, mumya piyasası, ekonomide ilk doruk, devletin parayla ilişkisi, asırlar önce kocaman ormanlıkların bulunduğu Mezopotamya'daki ağaç katliamının arka planı yer alıyor.

Önceleri tamamen özgürce yapılan dış ticaret nasıl devletleştiği, ilk gümrüklü alanlar, köle borsası, tarihteki ilk grev, tarihteki ilk ihale yolsuzluğu, Atina'da kurulan "çanak-çömlek mahkemesi" gibi konuların da yer aldığı Parahistoria'da, Sparta'da paranın yasaklanmasının öyküsü de anlatılıyor.

Anadolu'nun ilk kavimlerinden Hattiler'de kadın haklarının nasıl geliştiği, savaşların yoğun olduğu dönemde yükselen "dul ekonomisi" de Parahistoria'da anlatılan bazı diğer öyküleri oluşturuyor.

Bu ay itibari ile kitapseverler ile buluşan Parahistoria, ekonomi tarihine ilgi duyan okur kadar öykü meraklılarını da paranın etrafında dönen hayatları okumaya davet ediyor.

KİTAPTAN “Orsiphantos coşmuştu ve Heliodoros aynı şeyleri defalarca dinlemiş olmanın uyuşukluğunu yaşıyorken, birden parlak bir karşı çıkış fikri geldi. Bunu söylerse, tartışmayı bambaşka bir zemine kaydıracak ve dostunun tüm repliklerini de alt-üst etmiş olacak ve susturacaktı.

"Aziz dostum; Kimon gibilerin ganimet üzerine konup, ne oldum delisi gibi har vurup harman savurdukarı doğru. Ellerindeki uçsuz, bucaksız serveti Atina eğlencelerinde, klasislerde harcıyorlar; ama diğer yandan, aç-susuz kimse var mı? Sokakta yatan kaldı mı koca Atina'da?"

Gerçekten de, Heliodoros'un da tahmin ettiği gibi, Orsiphantos hiç beklemediği böyle bir çıkış karşısında duraladı. Konuşmaktan dolayı bir süredir elini süremediği kupasını alıp büyük bir yudum şarap içti.

Ardından bir küçük parça kurutulmuş balığı, ağzında hafif dolaştırıp, tuzunu emdikten sonra neredeyse çiğnemeden yuttu. Dostunun hareketlerini izleyen Heliodoros neredeyse zaferini ilan etmek üzereydi ki, Orsiphantos şarabından küçük bir yudum daha aldıktan sonra, hafif gülümseyerek…”

YAZAR Osman Şenkul, 1959 yılında İzmit'te doğdu. Darüşşafaka Lisesi ve İzmit Endüstri Meslek Lisesi Elektronik Bölümü'nün ardından, ODTÜ Mühendislik Fakültesi Elektrik Mühendisliği Bölümü'nde 1979 yılında başlayan üniversite eğitimini, 1988 yılında İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Basın Yayın Yüksek Okulu'nda tamamladı. Şenkul, gazetecilik yaşamına 1983 yılında Dünya Gazetesi'nde başladı ve sırasıyla Milliyet, Yeni Asır İstanbul ve Cumhuriyet gazetelerinde çalıştı. Muhabir olarak 1993 yılında göreve başladığı Reuters Haber Ajansı Türkiye Bürosu'nda Haber Müdürlüğü ve Yazı işleri Müdürlüğü yapan Şenkul ardından Referans Gazetesi'nde Yazıişleri Müdürü olarak çalıştı.Halen Doğan Haber Ajansı Ekonomi Müdürü olarak gazeteciliği sürdüren Şenkul'un daha önce yayınlanmış kitapları arasında Ölümün Efendileri-İlk Hesaplaşma, Dava-Themis'e Havale bulunuyor.