#smrgDERGİ Sanat Dünyamız: Kültür ve Sanat Dergisi - Dosya: Dünden Bugüne Sürrealizm - Sayı: 140 Mayıs - Haziran
Mine Haydaroğlu: "Sürrealist sanat, edebiyatla içiçe geçebilmiş, psikolojiye yepyeni kapılar açmış, bilinçaltının her tür dışavurumuyla felsefenin sınırlarını zorlamış bir yaklaşım, uğraş ve üretim. Salvador Dali gibi çok tanıdık isimler nedeniyle aşırı popülerleşmiş, biraz magazinleşmiş görülebilir; ama dünden bugüne en etkili sanat akımlarından biri olması için sağlam nedenleri var. Öncelikle bir döneme ait değil aslında; 20. yüzyıl kadar 14. yüzyılda da sürrealist eserler yapılmış. İnsanın bünyesinde ezelden var olan özelliklere dokunan bir sanat. 1920li yıllarda Sürrealizm adını alması, kavramsallaştırılması, şiirden sinemaya, resimden fotoğrafa pek çok mediumda üretilmesi hem zihinsel hem duyusal açıdan dolu, uyarıcı ve doyurucu olmasından kaynaklanıyor."
Necmi Sönmez: "Sonuçta manifestosu ve temel kaynakları bile özgün yayımlanışından ancak elli yıl sonra Türkçeye kazandırılan Gerçeküstücülük ülkemizde derinlemesine ele alınamamış kültürel bir olgudur. Bu çerçevede hazırladığımız dosyada yolumuz ister istemez daha önce yayımlanmış kitapların aydınlattığı sokaklardan geçti. Bulanık bir belleğin arka sokaklarında gezinirken karşımıza ana caddeler, bulvarlar çıkmadı nedense. Oysa Gerçeküstücülük dün de, bugün de farklı yaratı alanlarında derin izler bıraktı, bırakmaya devam ediyor ve yakın gelecekte de etkisini duyumsatacak." Not: "Dünden Bugüne Sürrealizm" dosyası Sanat Dünyamızın 141. Sayısında da devam edecek.
"Dünden Bugüne Sürrealizm" Dosyasında Neler Var?
Sürrealizm Zamandışı Yaşıyor
Prof. Dr. ve sanatçı Jale Nejdet Erzen Sürrealizmi sanat felsefesi ve eleştirisi bağlamında değerlendirdi.
Yazıdan alıntılar:
"Sürrealizmin bir akım yaratmak dışında sanata getirdiği en önemli katkı kuşkusuz us-dışı imgelerle ilgili temel kavramları geliştirmek ve sanatın farklı gerçekçiliğini tespit etmekti."
"Sürrealizmin dünyası biraz da çocukların dünyasına benzer. Burada belirli bir zaman içinde hayal edilen bir dünyaya inanarak, oyun oynar gibi farklı mahluklar ve görüntüler yaratmak sözkonusu." "Son yıllarda fotoğraf sanatında, gerçeklik imgesi gibi görünen birçok peyzaj ya da yer olmayan yer imgesi ilk kez dikkatle baktığımız bu güya anlamsız ortamlarda birtakım anlamlar, duygular aramamıza neden olur."
Sürrealist Dokunuşlar / Gerçeküstücü Yaratıcılarla Türk Sanatçıların İlişkileri Üzerine Küratör/Sanat tarihçisi Dr. Necmi Sönmez, hem doğrudan görüşmelerinden hem arşiv çalışmalarından yola çıkarak, Türk sanatçıların Sürrealizmle Fransada temasa geçtiği bazı dönemleri kaleme aldı.
André Bretondan bir yazı ve Gerçeküstücülük Sözlüğü
"Türkiyede Gerçeküstücülük üzerine başat yayın çalışmaları 1962de de yayınevi tarafından basılan iki kitaptır. Gerçeküstücülük (örnekler) Haz.: Selahattin Hilav- Ergin Ertem - Sait Maden ve Gerçeküstücülük (surréalisme) Haz.: Selahattin Hilav- Ergin Ertem - Onat Kutlar. 140. sayıda bu iki yayından bazı bölümleR hazırlayanların veya varislerin izniyle okurlara tıpkıbasım sunuluyor.
Sürrealizm ve Felsefe
Münihte felsefe doktorasını tamamlayan ve Nanjing Üniversitesi Felsefe Departmanı Marksist Sosyal Araştırmalar Merkezinde yardımcı doçent olarak çalışan Dr. Kaan Kangal Sürrealizmi felsefe bağlamında değerlendirdi.
Yazıdan alıntılar:
"Benjamin -tıpkı silahların patladığı, sokakları boşalmış ıssız bir kentin bir Chiricodan veya bir Max Ernstten bile daha sürreal bir suret oluşturabilmesinde olduğu gibi- Sürrealizmin yalın bir sanat stili değil, içinde yaşadığımız gerçekliğe özgü ve bununla beraber momentler halinde ortaya çıkan ve yine kaybolup giden bir hissiyat türünü çıkış noktası olarak belirleyen ve sanatsal faaliyetinde bu hissiyatı yeniden ve yeniden üreten bir akım olduğuna işaret etmek ister."
"Sürrealist us karşıtlığının kırmaya çalıştığı bu çelişki önce Marcel Duchampın sanat eseri olarak ilan ettiği pisuarın ve ardından Damien Hirstün ölü sineklerinin ve hayvan cesetlerinin bir yandan özneyi tamamen dıştalaması, ama diğer yandan sanat eserini bireysel psişik süreçlere narsistçe indirgemesi aracılığıyla keskinleşmiştir."
Bugünden Baktığımızda Sürrealizm: Bir Anket
Günümüz sanatçılarının Sürrealizmle ilgili görüşlerini, etkilerini araştırmak için hazırlanan ankette, sanatçıların birer işle birlikte şu sorulara cevapları yer alıyor:
1- Sürrealizm hakkında ne düşünüyorsunuz?
2 Çalışmalarınızın oluşum, yapılaşma sürecinde Sürrealizmin belli bir katkısı olmuş mudur?
Ankete katılan sanatçılar: Alexej Meschtschanow, Aliye Arslan, Borga Kantürk, Çağrı Saray, Christophe Rodde, Jesse Fleming, Lale Delibaş, Nazım Hikmet Richard Dikbaş, Tunca Subaşı.
Nesuhi Ertegün Koleksiyonu Üzerine
Guggenheim Müzesinde 1999 yılında açılan "Surrealism: Two Private Eyes | Nesuhi Ertegün and Daniel Filipacchi Collections" sergisi ünlü plak yapımcısı Ertegün ile yayıncı Fillipacchinin yaklaşık elli yılda biriktirdikleri sürrealist eserleri izleyicilerle buluşturmuştu. Necmi Sönmez bu koleksiyona dikkat çekti, Abidin Dino ve Selma Ertegün aracılığıyla bu koleksiyonla karşılaşmasını anlattı.
Sürrealizmin Kökenlerini Türkiyede Neden Aramamak Gerekir?
Türkiye bağlamında Sürrealizmin tarihi konusunu Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sanat Tarihi Bölümünden Doçent Dr. Burcu Pelvanoğlu değerlendirdi.
Francis Picabianın Kervansaray Başlıklı Romanından Bir Bölüm
Avangard sanatın önemli isimlerinden Francis Picabianın 1924te yazdığı otobiyografik romanı Caravansérail Fransada 2013te yayımlandı. Ayberk Erkayın Türkçeye çevirmekte olduğu bu ilginç kitap bu yıl YKY tarafından yayımlanacak. Sürrealist birçok sanatçının da göründüğü bu roman, dönemin tanığı, iç dünyaların ve sanatın biraraya geçtiği bir eser. 140. sayıda tadımlık bir bölüm yer alıyor.
AYRICA BU SAYIDA:
fragMENtaTION 13: Berkay Tuncaydan "snapshot"
Sanat Dünyamız ve küratör Necmi Sönmezin geliştirdiği "fragMENtaTION" projesinin onüçüncü sanatçısı Berkay Tuncay oldu. Sanatçının Sanat Dünyamız için hazırladığı projesi "snapshot" adını taşıyor.
Necmi Sönmezin yazısından bir alıntı: "Olmayı Bekleyen Kazalarız isimli ilk kişisel sergisini bu yılın başında açan sanatçı snapshot projesinde, gözlemlerini bir araya getirirken, İnternetin bir iletişim aracı olarak aksayan yönlerini sorguladığı gibi, sanal iletişim koptuğunda, ya da çevrim dışına düştüğümüzde karşılaştığımız durumlara ironik bir bakış açısı geliştiriyor. Zaten sanal ortamdaki buluntu bilgilerden yola çıkarak oluşturulmuş bilgi ve yeniden yapılandırılmış dijital imgelerle kuşatıldığımız bir dönemde, bir şekilde estetik beğeninin beğen tuşları üzerinden şekillendiği garip bir kültürle karşı karşıyayız. Berkay Tuncay, bir şekilde beğeni onayının peşinde ilerleyen kitle iletişiminin ne denli çarpık, hatta iki yüzlü olduğuna dikkati çekerken, snapshot projesinde adeta bir tür virüs mantığı geliştirerek, olumsuzlukların, yürümeyen kavramların üzerine gidiyor."
Ressam Naile Akıncı anısına:
Nisan ayında kaybettiğimiz değerli ressam Naile Akıncı, İstanbul Modern Müzesi Direktörü sanat tarihçisi Levent Çalıkoğlunun sanatçı hakkında yazdığı bir metinle anılıyor.
Dr. Nazan Ölçer ile söyleşi
Nazlı Pektaş, hazırladığı "bellek/emek" dizisinde, Türkiyenin sanat tarihinde kalıcı yer edinen değerli isimlerle görüşmeye devam ediyor. Bu ayki konuğu Sakıp Sabancı Müzesi Müdürü Dr. Nazan Ölçer.
Ayşe Ulayın "ID:LA / Şehir, İzdüşümler" sergisi
Ayşe Ulayın Milli Reasürans Sanat Galerisinde açılan sergisini online Ortaformat dergisinin kurucu-editörlerinden Şener Soysal değerlendirdi.
Zihinsel Mekân 04
Sanat Dünyamızın dizi eklerinden Zihinsel Mekânın bu sayısında Şener Özmenin "Mutsuzluğa Doyum II / Cengiz Tekini Nasıl Bilirim?" ve Elif Gül Tirbenin "Civan Özkanoğlundan, Bizzat" başlıklı metinleri yer alıyor. Sanatçı Elmas Denizin editörlüğünde hazırlanan dizinin bu sayısının arka kapak yazısından alıntı: "Güncel sanatı konu eden bu yayın yazı için açılan yeni bir alanı tarifliyor. Zihinsel Mekâın bu dördüncü kitabında yer alan metinler içeriklerinde hafif karamsar bir tonda ortaklaşıyor."
Mine Haydaroğlu: "Sürrealist sanat, edebiyatla içiçe geçebilmiş, psikolojiye yepyeni kapılar açmış, bilinçaltının her tür dışavurumuyla felsefenin sınırlarını zorlamış bir yaklaşım, uğraş ve üretim. Salvador Dali gibi çok tanıdık isimler nedeniyle aşırı popülerleşmiş, biraz magazinleşmiş görülebilir; ama dünden bugüne en etkili sanat akımlarından biri olması için sağlam nedenleri var. Öncelikle bir döneme ait değil aslında; 20. yüzyıl kadar 14. yüzyılda da sürrealist eserler yapılmış. İnsanın bünyesinde ezelden var olan özelliklere dokunan bir sanat. 1920li yıllarda Sürrealizm adını alması, kavramsallaştırılması, şiirden sinemaya, resimden fotoğrafa pek çok mediumda üretilmesi hem zihinsel hem duyusal açıdan dolu, uyarıcı ve doyurucu olmasından kaynaklanıyor."
Necmi Sönmez: "Sonuçta manifestosu ve temel kaynakları bile özgün yayımlanışından ancak elli yıl sonra Türkçeye kazandırılan Gerçeküstücülük ülkemizde derinlemesine ele alınamamış kültürel bir olgudur. Bu çerçevede hazırladığımız dosyada yolumuz ister istemez daha önce yayımlanmış kitapların aydınlattığı sokaklardan geçti. Bulanık bir belleğin arka sokaklarında gezinirken karşımıza ana caddeler, bulvarlar çıkmadı nedense. Oysa Gerçeküstücülük dün de, bugün de farklı yaratı alanlarında derin izler bıraktı, bırakmaya devam ediyor ve yakın gelecekte de etkisini duyumsatacak." Not: "Dünden Bugüne Sürrealizm" dosyası Sanat Dünyamızın 141. Sayısında da devam edecek.
"Dünden Bugüne Sürrealizm" Dosyasında Neler Var?
Sürrealizm Zamandışı Yaşıyor
Prof. Dr. ve sanatçı Jale Nejdet Erzen Sürrealizmi sanat felsefesi ve eleştirisi bağlamında değerlendirdi.
Yazıdan alıntılar:
"Sürrealizmin bir akım yaratmak dışında sanata getirdiği en önemli katkı kuşkusuz us-dışı imgelerle ilgili temel kavramları geliştirmek ve sanatın farklı gerçekçiliğini tespit etmekti."
"Sürrealizmin dünyası biraz da çocukların dünyasına benzer. Burada belirli bir zaman içinde hayal edilen bir dünyaya inanarak, oyun oynar gibi farklı mahluklar ve görüntüler yaratmak sözkonusu." "Son yıllarda fotoğraf sanatında, gerçeklik imgesi gibi görünen birçok peyzaj ya da yer olmayan yer imgesi ilk kez dikkatle baktığımız bu güya anlamsız ortamlarda birtakım anlamlar, duygular aramamıza neden olur."
Sürrealist Dokunuşlar / Gerçeküstücü Yaratıcılarla Türk Sanatçıların İlişkileri Üzerine Küratör/Sanat tarihçisi Dr. Necmi Sönmez, hem doğrudan görüşmelerinden hem arşiv çalışmalarından yola çıkarak, Türk sanatçıların Sürrealizmle Fransada temasa geçtiği bazı dönemleri kaleme aldı.
André Bretondan bir yazı ve Gerçeküstücülük Sözlüğü
"Türkiyede Gerçeküstücülük üzerine başat yayın çalışmaları 1962de de yayınevi tarafından basılan iki kitaptır. Gerçeküstücülük (örnekler) Haz.: Selahattin Hilav- Ergin Ertem - Sait Maden ve Gerçeküstücülük (surréalisme) Haz.: Selahattin Hilav- Ergin Ertem - Onat Kutlar. 140. sayıda bu iki yayından bazı bölümleR hazırlayanların veya varislerin izniyle okurlara tıpkıbasım sunuluyor.
Sürrealizm ve Felsefe
Münihte felsefe doktorasını tamamlayan ve Nanjing Üniversitesi Felsefe Departmanı Marksist Sosyal Araştırmalar Merkezinde yardımcı doçent olarak çalışan Dr. Kaan Kangal Sürrealizmi felsefe bağlamında değerlendirdi.
Yazıdan alıntılar:
"Benjamin -tıpkı silahların patladığı, sokakları boşalmış ıssız bir kentin bir Chiricodan veya bir Max Ernstten bile daha sürreal bir suret oluşturabilmesinde olduğu gibi- Sürrealizmin yalın bir sanat stili değil, içinde yaşadığımız gerçekliğe özgü ve bununla beraber momentler halinde ortaya çıkan ve yine kaybolup giden bir hissiyat türünü çıkış noktası olarak belirleyen ve sanatsal faaliyetinde bu hissiyatı yeniden ve yeniden üreten bir akım olduğuna işaret etmek ister."
"Sürrealist us karşıtlığının kırmaya çalıştığı bu çelişki önce Marcel Duchampın sanat eseri olarak ilan ettiği pisuarın ve ardından Damien Hirstün ölü sineklerinin ve hayvan cesetlerinin bir yandan özneyi tamamen dıştalaması, ama diğer yandan sanat eserini bireysel psişik süreçlere narsistçe indirgemesi aracılığıyla keskinleşmiştir."
Bugünden Baktığımızda Sürrealizm: Bir Anket
Günümüz sanatçılarının Sürrealizmle ilgili görüşlerini, etkilerini araştırmak için hazırlanan ankette, sanatçıların birer işle birlikte şu sorulara cevapları yer alıyor:
1- Sürrealizm hakkında ne düşünüyorsunuz?
2 Çalışmalarınızın oluşum, yapılaşma sürecinde Sürrealizmin belli bir katkısı olmuş mudur?
Ankete katılan sanatçılar: Alexej Meschtschanow, Aliye Arslan, Borga Kantürk, Çağrı Saray, Christophe Rodde, Jesse Fleming, Lale Delibaş, Nazım Hikmet Richard Dikbaş, Tunca Subaşı.
Nesuhi Ertegün Koleksiyonu Üzerine
Guggenheim Müzesinde 1999 yılında açılan "Surrealism: Two Private Eyes | Nesuhi Ertegün and Daniel Filipacchi Collections" sergisi ünlü plak yapımcısı Ertegün ile yayıncı Fillipacchinin yaklaşık elli yılda biriktirdikleri sürrealist eserleri izleyicilerle buluşturmuştu. Necmi Sönmez bu koleksiyona dikkat çekti, Abidin Dino ve Selma Ertegün aracılığıyla bu koleksiyonla karşılaşmasını anlattı.
Sürrealizmin Kökenlerini Türkiyede Neden Aramamak Gerekir?
Türkiye bağlamında Sürrealizmin tarihi konusunu Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sanat Tarihi Bölümünden Doçent Dr. Burcu Pelvanoğlu değerlendirdi.
Francis Picabianın Kervansaray Başlıklı Romanından Bir Bölüm
Avangard sanatın önemli isimlerinden Francis Picabianın 1924te yazdığı otobiyografik romanı Caravansérail Fransada 2013te yayımlandı. Ayberk Erkayın Türkçeye çevirmekte olduğu bu ilginç kitap bu yıl YKY tarafından yayımlanacak. Sürrealist birçok sanatçının da göründüğü bu roman, dönemin tanığı, iç dünyaların ve sanatın biraraya geçtiği bir eser. 140. sayıda tadımlık bir bölüm yer alıyor.
AYRICA BU SAYIDA:
fragMENtaTION 13: Berkay Tuncaydan "snapshot"
Sanat Dünyamız ve küratör Necmi Sönmezin geliştirdiği "fragMENtaTION" projesinin onüçüncü sanatçısı Berkay Tuncay oldu. Sanatçının Sanat Dünyamız için hazırladığı projesi "snapshot" adını taşıyor.
Necmi Sönmezin yazısından bir alıntı: "Olmayı Bekleyen Kazalarız isimli ilk kişisel sergisini bu yılın başında açan sanatçı snapshot projesinde, gözlemlerini bir araya getirirken, İnternetin bir iletişim aracı olarak aksayan yönlerini sorguladığı gibi, sanal iletişim koptuğunda, ya da çevrim dışına düştüğümüzde karşılaştığımız durumlara ironik bir bakış açısı geliştiriyor. Zaten sanal ortamdaki buluntu bilgilerden yola çıkarak oluşturulmuş bilgi ve yeniden yapılandırılmış dijital imgelerle kuşatıldığımız bir dönemde, bir şekilde estetik beğeninin beğen tuşları üzerinden şekillendiği garip bir kültürle karşı karşıyayız. Berkay Tuncay, bir şekilde beğeni onayının peşinde ilerleyen kitle iletişiminin ne denli çarpık, hatta iki yüzlü olduğuna dikkati çekerken, snapshot projesinde adeta bir tür virüs mantığı geliştirerek, olumsuzlukların, yürümeyen kavramların üzerine gidiyor."
Ressam Naile Akıncı anısına:
Nisan ayında kaybettiğimiz değerli ressam Naile Akıncı, İstanbul Modern Müzesi Direktörü sanat tarihçisi Levent Çalıkoğlunun sanatçı hakkında yazdığı bir metinle anılıyor.
Dr. Nazan Ölçer ile söyleşi
Nazlı Pektaş, hazırladığı "bellek/emek" dizisinde, Türkiyenin sanat tarihinde kalıcı yer edinen değerli isimlerle görüşmeye devam ediyor. Bu ayki konuğu Sakıp Sabancı Müzesi Müdürü Dr. Nazan Ölçer.
Ayşe Ulayın "ID:LA / Şehir, İzdüşümler" sergisi
Ayşe Ulayın Milli Reasürans Sanat Galerisinde açılan sergisini online Ortaformat dergisinin kurucu-editörlerinden Şener Soysal değerlendirdi.
Zihinsel Mekân 04
Sanat Dünyamızın dizi eklerinden Zihinsel Mekânın bu sayısında Şener Özmenin "Mutsuzluğa Doyum II / Cengiz Tekini Nasıl Bilirim?" ve Elif Gül Tirbenin "Civan Özkanoğlundan, Bizzat" başlıklı metinleri yer alıyor. Sanatçı Elmas Denizin editörlüğünde hazırlanan dizinin bu sayısının arka kapak yazısından alıntı: "Güncel sanatı konu eden bu yayın yazı için açılan yeni bir alanı tarifliyor. Zihinsel Mekâın bu dördüncü kitabında yer alan metinler içeriklerinde hafif karamsar bir tonda ortaklaşıyor."
