^{#smrgKİTABEVİ} Şekavet Hıyanet İsyan Geç Osmanlı'dan Cumhuriyete Eşkıyalık - 2023

Şekâvet, Hıyânet, İsyan'da 19. yüzyıl Osmanlısı'ndan Cumhuriyet'e uzanan dönemde, genel olarak eşkıyalık olarak adlandırılan, kaçakçılık ve isyan hareketlerini de içeren pratikler ve söylemler ele alınıyor. Yalçın Çakmak ve Ahmet Özcan'ın derledikleri kitapta, devletin ve karşı direnç merkezlerinin nasıl konum- landıklarına ışık tutuluyor. Balkanlar'da, Anadolu, Kürdistan ve Arap vilayetlerinde tırmanan şiddeti denetim altına almak adına yapılan ıslahatlardan ve eşkıyalığın farklı alanlardaki görüngülerinden hareket ederek, devlet söylemi ve pratiklerinde, toplumsal yaşamda, edebiyatta, sinemada ve folklorda eşkıyalığın tezahürleri inceleniyor.

Alişar Akpınar, Toygun Altıntaş, Suavi Aydın, Salih Başkutlu, Mustafa Batman, Ercan Çağlayan, Yalçın Çakmak, Özgür Çataltepe, Erdal Çiftçi, Cevat Dargın, Kudret Emiroğlu, Serdar Erkan, Mehmet Ertan, Fatih Gencer, İlker Kiremit, Ümit Kurt, Orhan Örs, Ahmet Özcan, Mehmet Yıldırım, Abdulazim Şimşek, Serhat Aras Tuna, Murat Yağcı ve Eren Yıldırım'ın makaleleri eşkıyalık olgusu ve anlatılarını farklı açılardan ele alıp, zengin ve derinlikli bir analiz sunuyorlar.

"[Osmanlı mantığı içinde] yönetimdeki temel sorunlardan biri, vergi, yağma ve haraç düzeninin (...) mülkiyet haklarıyla ilişkili olarak hukuk ve siyaset ile beraber ideoloji ve söylem açılarından tanımlanıp ayırt edilmesi konusunda yöneticilerin gönülsüz olmasıdır. Bu işleyiş, modern hukukun en temel ilkeleri olan, kişiye, zamana, mekâna göre değişmemesi gereken kanun uygulamalarını Cumhuriyet döneminde de mahkûm etmiş ve sürekli yenilenen klik/kadrolar, defaten yeni olduğunu iddia ettikleri uygulamalarla 'eşkıyalık yapmış', bu nedenle de yönetilenlerden eşkıyalıklar yaratmışlardır." - Kudret Emiroğlu

Kitapta yer alan bölümler
Şekâvet, Hıyânet, İsyan'da Yeni Anlatılar - Kudret Emiroğlu
Osmanlı Devleti'nin Nazarında 19. Yüzyıldan 20. Yüzyılın İlk Çeyreğine Değin Akçadağ'da Şekâvet - Yalçın Çakmak
Firar, Şekâvet ve Hıyânet: Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye'de Asker Kaçaklığı, Eşkıyalık ve Ölüm Cezası - Ahmet Özcan
Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Bir "Eşkıyalık Efsanesi": Koçan (Koçuşağı) Aşireti (1890-1938) - Cevat Dargın
Katliamdan İsyan Üretmek: Koçgiri - Özgür Çataltepe
Osmanlı İmparatorluğu'nda Tütün Kaçakçıları, Kolcular ve Reji Şirketi (1883-1908) - Mustafa Batman
Merkezîleşen Osmanlı Sisteminde Yer Bulmaya Çalışan Bir Kürt Miri: Emir Bedirhan İsyankâr Bir Eşkıya mı? Ulusal Bir Kahraman mı? - Alişan Akpınar
Soygundan Pogroma: Tokat'ta Eşkıyalık ve "Ermeni Meselesi" - Toygun Altıntaş
Eşkıyalıktan Tebaalığa: 19. Yüzyılın İlk Yarısında Sincarlı Yezîdîler - Fatih Gencer
Tanzimat'tan Tunceli Kanunu'na Kadar Dersim'de Eşkıyalık Sorunu - Mehmet Yıldırım
"Asi", "Eşkıya" ve "Kaçakçı": Kemalist Söylemde Kürtlüğün Üç Hali - Ercan Çağlayan
Üç Tarz-ı Eşkıyalık: II. Abdülhamid Döneminde Van Vilayeti ve Çevresinde Sıradan, Aşiretsel ve Politik Eşkıyalık - Erdal Çİftçi
Dürzîlerde Eşkıyalık Hareketleri - İlker Kiremit
Reşkotan Aşireti Reisi Mıstı Quto: Bir Halk Kahramanı mı? Yoksa Eşkıya mı? - Orhan Örs
Sarıkeçililerin "Eşkıyalığı" ve Konya Delibaş İsyanı Üzerine - Suavi Aydın, Murat Yağcı
İttihat ve Terakki İktidarının Diyarbekir'de Eşkıyalığa Bakışı: Mardin, Silvan ve Beşiri Teftiş Raporu (12-21 Temmuz 1913) - Serhat Aras Tuna
Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Geçişte Araf'ın Modern Eşkıyaları: Savaş Ağalarından Şehir Seçkinlerine Antep'te Bir Mülkiyet Transferi Hikâyesi - Ümit Kurt
Ezilenlerin Perspektifinden Yazılan Tarih: Sosyal Eşkıya Olarak İnce Memed - Mehmet Ertan
Kahraman Kişilikten Güldürü Nesnesine Dönüşen Eşkıya Portresi: Türkiye Sinemasında Eşkıyalık (1948-1996) - Abdulazim Şimşek
Zeybek Eşkıyalığını Görmek ya da Görmemek: İdeolojik ve Edebî Bir Sorun - Serdar Erkan
Osmanlı Devleti'nin Eşkıyalığı Önlemek İçin Yaptığı Yasal Düzenlemeleri "Rumeli'de Eşkıyayla Mücadele Komisyonlarının Vazifesine Dair Tâlimatnâme" Bağlamında Okumak - Salih Başkutlu
"Bir Ayrılık, Bir Yoksulluk, Bir Ölüm": Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Romanında Eşkıyalık (1919-1943) - Eren Yıldırım