#smrgKİTABEVİ Tarihçilik Zor Zanaat: Ateşlenen Bir Alana İlişkin Tepkiler - 2015
Ancak bu ilgi, tarihçiliğin kendi bünyesinde / yolunda geliştirdiği konu ve yöntemlerde işlenmiş alan olmaktan çıktı. Politik söylemlerde fazlasıyla yer aldı; medya dünyasında cesaretle(!) yön verildi; yaygın / vulgarize tarihçiliği de aşan yayın ve söylemlerle kolayca kullanılabilir ve istismar edilir bir duruma getirildi; müşterisi çoğaldı. Okul kitaplarında iktidarın dayanak aradığı biçimlere sokuldu; medyada savaş naralarına yol açtı. Çok gerilerde kalan söylem ve yapılandırmalara itibar edildi. Özlem yaratmaya yöneldi, yöneltildi tarih.
Ona yorum getiren günlerden / yıllardan geriye gidilemeyeceği, akademik tutumlarını bozmayan tarihçi varlığına karşın, unutuldu, unutturulmak istendi.
Salih Özbaran'ın bu kitabı, anılan sorunlardan bazılarını gündeme taşıma amacı taşıyor; neredeyse herkesin, her kesimin el attığı bu bilgi dalının çekiştirildiği yönlere dikkat çekiyor; tarihi ortamalı olarak kullanmak, politik ve güncel sorunlara -acele merhem olmak için- tarihsel derinlik aramak isteyenlere karşı uyarıda bulunuyor.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 9
TARİHÇİLİK: ZOR ZANAAT 11
Tarih(imiz) Tutsak! 13
Tarih Gündemi: “Muhteşem Yüzyıl” ve “Medya” 18
Tarih(çilik) Oyunları 25
Tarih ile Yüzleşmek 30
Bilim-İdeoloji-Üniversite: Bir Kara Çalma Öyküsü 34
TUTSAK EDİLMİŞ DERS KİTAPLARI 39
Bitmeyen Dert ya da Kanayan Yara 41
“Ötekiler”e Geçit Yok: Lise Tarih Kitapları-I 44
Gereksiz Yinelemeler, Tek Yanlı Açıklamalar: Lise Tarih Kitapları-II 50
Boynu Bükük Kalan Türkiye Cumhuriyeti: Lise Tarih Kitapları-III 56
Tarih Kitabında Terzi Hasan 61
Lise Tarih Kitabında Pîrî Reis 66
YİNE ÖTELERDEN YİNE OSMANLI 71
Yine Ötelerden Yine Osmanlı 73
Batı'da İslam ve Türk Algısı 77
Araplar, Osmanlılar ve Türkiye Cumhuriyeti 84
Hediye ve Rüşvet: Bir Tarih Anımsatması 89
Sağlıklı Bir Topluma Doğru 93
KASABA'DA TARİH: BİR YEREL GÖRÜNTÜ <1
Yaşanmışlıkla Kasaba'yı Anlamak 103
Cumhuriyet'in Kasaba'sı: Bir Kuruluş Öyküsü 111
Demirağlarla Örmek 121
Cenderedeki Tarih 125
Bir Eğitim Simgesi: “Cumhuriyet Mektebi”- I 128
Bir Eğitim Simgesi: “Cumhuriyet Mektebi”- II 131
“Mültezim”den “Taşeron”a: Kasaba'mdan Evrensele 134
ATEŞLENEN GEÇMİŞ: SİLAHLI TARİH 139
Darülislâm'da Savaş 141
Savaşçı Dili 146
Şiddet ve Silah 150
Bir Tarih Mirası: Bireysel Silahlanma 155
BİR YAKIN TARİH DERSİ: DİKTATÖRLÜK 163
Avrupa Komisyonu Başkanı'na Mektup 165
Bir Diktatörlük Öyküsü-I 170
Bir Diktatörlük Öyküsü-II 175
Yine Sivil Diktatörlük Öyküsü 180
İleri Demokrasi, Yeni Düzen 185
Bir Tarih Dersi: Diktatörlük 189
Tutuklama Sanatı 194
DİZİN 199
SALİH ÖZBARAN 1940 yılında Turgutlu'da doğdu; ilk ve orta öğrenimini orada yaptı, Manisa Lisesi'nde okudu. 1963 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'nden (beraberinde Çapa Yüksek Öğretmen Okulu'ndan) mezun oldu. Doktorasını Londra Üniversitesi'nde 1969'da elde ettikten sonra İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'nde çalıştı; 1979-98 yıllarında Ege ve Dokuz Eylül üniversitelerinde öğretim üyeliği ve yöneticilik yaptı. 1998 yılında emekli oldu. 1999-2000 yıllarında Cambridge Üniversitesi'nde ziyaretçi profesör olarak dersler ve konferanslar verdi.
Özbaran'ın telif, çeviri ve editörlük yaptığı çok sayıda çalışması bulunmaktadır; bunlardan birkaçı şöyledir:
Geçmişi Güncelleştirmek, Tarihçi Kitabevi, 2011;
Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları, Dokuz Eylül Üniversitesi, 1998;
Güdümlü Tarih, Cem Yayınevi, 2003;
Bir Osmanlı Kimliği, Kitap Yayınevi, 2004;
Tarih, Tarihçi ve Toplum, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2005;
Osmanlı'yı Özlemek ya da Tarih Tasarlamak, İmge Kitabevi, 2007;
Portekizli Seyyahlar, Kitap Yayınevi, 2007;
Ottoman Expension Towards The Indian Ocean in the 16th Century, İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2009;
Yemen'den Basra'ya Sınırdaki Osmanlı, Kitap Yayınevi, 2013;
Umman'da Kapışan İmparatorluklar: Osmanlı ve Portekiz, Tarihçi Kitabevi, 2013;
Küllerinden Doğan Kasaba “Turgutlu”, İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2013
Ancak bu ilgi, tarihçiliğin kendi bünyesinde / yolunda geliştirdiği konu ve yöntemlerde işlenmiş alan olmaktan çıktı. Politik söylemlerde fazlasıyla yer aldı; medya dünyasında cesaretle(!) yön verildi; yaygın / vulgarize tarihçiliği de aşan yayın ve söylemlerle kolayca kullanılabilir ve istismar edilir bir duruma getirildi; müşterisi çoğaldı. Okul kitaplarında iktidarın dayanak aradığı biçimlere sokuldu; medyada savaş naralarına yol açtı. Çok gerilerde kalan söylem ve yapılandırmalara itibar edildi. Özlem yaratmaya yöneldi, yöneltildi tarih.
Ona yorum getiren günlerden / yıllardan geriye gidilemeyeceği, akademik tutumlarını bozmayan tarihçi varlığına karşın, unutuldu, unutturulmak istendi.
Salih Özbaran'ın bu kitabı, anılan sorunlardan bazılarını gündeme taşıma amacı taşıyor; neredeyse herkesin, her kesimin el attığı bu bilgi dalının çekiştirildiği yönlere dikkat çekiyor; tarihi ortamalı olarak kullanmak, politik ve güncel sorunlara -acele merhem olmak için- tarihsel derinlik aramak isteyenlere karşı uyarıda bulunuyor.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 9
TARİHÇİLİK: ZOR ZANAAT 11
Tarih(imiz) Tutsak! 13
Tarih Gündemi: “Muhteşem Yüzyıl” ve “Medya” 18
Tarih(çilik) Oyunları 25
Tarih ile Yüzleşmek 30
Bilim-İdeoloji-Üniversite: Bir Kara Çalma Öyküsü 34
TUTSAK EDİLMİŞ DERS KİTAPLARI 39
Bitmeyen Dert ya da Kanayan Yara 41
“Ötekiler”e Geçit Yok: Lise Tarih Kitapları-I 44
Gereksiz Yinelemeler, Tek Yanlı Açıklamalar: Lise Tarih Kitapları-II 50
Boynu Bükük Kalan Türkiye Cumhuriyeti: Lise Tarih Kitapları-III 56
Tarih Kitabında Terzi Hasan 61
Lise Tarih Kitabında Pîrî Reis 66
YİNE ÖTELERDEN YİNE OSMANLI 71
Yine Ötelerden Yine Osmanlı 73
Batı'da İslam ve Türk Algısı 77
Araplar, Osmanlılar ve Türkiye Cumhuriyeti 84
Hediye ve Rüşvet: Bir Tarih Anımsatması 89
Sağlıklı Bir Topluma Doğru 93
KASABA'DA TARİH: BİR YEREL GÖRÜNTÜ <1
Yaşanmışlıkla Kasaba'yı Anlamak 103
Cumhuriyet'in Kasaba'sı: Bir Kuruluş Öyküsü 111
Demirağlarla Örmek 121
Cenderedeki Tarih 125
Bir Eğitim Simgesi: “Cumhuriyet Mektebi”- I 128
Bir Eğitim Simgesi: “Cumhuriyet Mektebi”- II 131
“Mültezim”den “Taşeron”a: Kasaba'mdan Evrensele 134
ATEŞLENEN GEÇMİŞ: SİLAHLI TARİH 139
Darülislâm'da Savaş 141
Savaşçı Dili 146
Şiddet ve Silah 150
Bir Tarih Mirası: Bireysel Silahlanma 155
BİR YAKIN TARİH DERSİ: DİKTATÖRLÜK 163
Avrupa Komisyonu Başkanı'na Mektup 165
Bir Diktatörlük Öyküsü-I 170
Bir Diktatörlük Öyküsü-II 175
Yine Sivil Diktatörlük Öyküsü 180
İleri Demokrasi, Yeni Düzen 185
Bir Tarih Dersi: Diktatörlük 189
Tutuklama Sanatı 194
DİZİN 199
SALİH ÖZBARAN 1940 yılında Turgutlu'da doğdu; ilk ve orta öğrenimini orada yaptı, Manisa Lisesi'nde okudu. 1963 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'nden (beraberinde Çapa Yüksek Öğretmen Okulu'ndan) mezun oldu. Doktorasını Londra Üniversitesi'nde 1969'da elde ettikten sonra İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü'nde çalıştı; 1979-98 yıllarında Ege ve Dokuz Eylül üniversitelerinde öğretim üyeliği ve yöneticilik yaptı. 1998 yılında emekli oldu. 1999-2000 yıllarında Cambridge Üniversitesi'nde ziyaretçi profesör olarak dersler ve konferanslar verdi.
Özbaran'ın telif, çeviri ve editörlük yaptığı çok sayıda çalışması bulunmaktadır; bunlardan birkaçı şöyledir:
Geçmişi Güncelleştirmek, Tarihçi Kitabevi, 2011;
Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları, Dokuz Eylül Üniversitesi, 1998;
Güdümlü Tarih, Cem Yayınevi, 2003;
Bir Osmanlı Kimliği, Kitap Yayınevi, 2004;
Tarih, Tarihçi ve Toplum, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2005;
Osmanlı'yı Özlemek ya da Tarih Tasarlamak, İmge Kitabevi, 2007;
Portekizli Seyyahlar, Kitap Yayınevi, 2007;
Ottoman Expension Towards The Indian Ocean in the 16th Century, İstanbul Bilgi Üniversitesi, 2009;
Yemen'den Basra'ya Sınırdaki Osmanlı, Kitap Yayınevi, 2013;
Umman'da Kapışan İmparatorluklar: Osmanlı ve Portekiz, Tarihçi Kitabevi, 2013;
Küllerinden Doğan Kasaba “Turgutlu”, İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2013