^{#smrgKİTABEVİ} Tarihî Türk Lehçelerinde Sıfat ve Zarflarda Pekiştirme ve Derecelendirme - 2020

İlknur KARAGÖZ tarafından hazırlanan ve Türk Dil Kurumunun 1278. yayını olan Tarihî Türk Lehçelerinde Sıfat ve Zarflarda Pekiştirme ve Derecelendirme adlı eser 2018 yılında okurla buluştu. Dil biliminin kaydettiği ilerlemeye rağmen mevcut Türkiye Türkçesi gramerlerinde yeterinde incelenmemiş ve aydınlatılmamış konulardan biri de sıfat ve zarfların pekiştirilmesi ve derecelendirilmesidir. Türkçede sözün etkisini artıran pekiştirme ve derecelendirmelere duyulan ihtiyacın önemli bir bölümünün sıfatlar ve zarflarla karşılandığı bilinmektedir.

Bu çalışmada, Türkçede tarih boyunca pekiştirme ve derecelendirme ihtiyacının hangi birim ve yapılarla karşılandığı, bunlarda yapı ve işlevce bir değişikliğin meydana gelip gelmediği sorularına cevap aranmıştır. Araştırmada hem art zamanlı hem de eş zamanlı yaklaşımla, terim ve sınıflandırma sorunları dikkate alınarak sıfat ve zarf işlevli kelimelerde meydana gelen pekiştirme ve derecelendirmelerin Türkçenin tarihî lehçelerindeki izlerinin sürülmesi amaçlanmıştır.

8 - 15. yüzyıllarda Köktürk, Uygur, Karahanlı, Harezm, Kıpçak, Eski Anadolu ve Çağatay Türkçesi dönemlerini temsil eden otuz iki metinden örneklerle tarihî Türk lehçelerinde sıfat ve zarflarda pekiştirme ve derecelendirmenin nasıl yapıldığı incelenmiştir. Çalışmanın “Giriş” bölümünde araştırmanın konusu ve amacı belirtilerek mevcut kaynaklarda pekiştirme ve derecelendirmelerle ilgili bilgilere yer verilmiştir.

Araştırmanın örnekleminden elde edilen verilerden hareketle tarihî Türk lehçelerinde pekiştirme ve derecelendirmeler;
“I. Türetimlik Biçim Birimleriyle İşaretlenen Pekiştirme ve Derecelendirmeler”,
“II. Sözlük Birimleriyle İşaretlenen Pekiştirme ve Derecelendirmeler”,
“III. Dizimsel Birimlerle İşaretlenen Pekiştirme ve Derecelendirmeler”,
“IV. Dizimsel Yapıyla İşaretlenen Pekiştirme ve Derecelendirmeler” ana başlıkları altında incelenmiştir. Bu bölümden sonra “Sonuçlar ve Derecelendirmeler” ile “Kaynaklar” bölümleri yer almaktadır.