^{#smrgKİTABEVİ} Toplum Sözleşmesi - 2015

Jean-Jacques Rousseau'nun düşünce tarihi içindeki önemi yadsınamaz. Zaman ve mekânda Aydınlanma'nın tam göbeğinde, ama Aydınlanmacı çağdaşlarının gözünde -hattâ kendi değerlendirmesine göre- "Filozoflar Yüzyılı"nın dışında ve kıyısında yaşamış olan bu düşünür, iki yüz küsur yıllık toplum ve siyaset anlayışımızın başlıca nirengi noktasıdır.

Fransız Devrimi'nin kendini bütünüyle onun düşünceleriyle özdeşleştirmiş olmasının bunda büyük payı vardır. Ama bu özdeşleştirmenin, Rousseau'nun, yapıtını oluştururken hiç aklından geçirmediği yönlere çekilmesine, bütünüyle karşı olduğu siyasi oluşumların fikir babası gibi gösterilmesine neden olduğu da kesindir.

Rousseau, bizim toplumsal ve siyasi yaşamımız açısından da çok önemlidir. Çünkü cumhuriyetin kurucusu, tıpkı Fransız ihtilalcileri gibi, yeni devleti Toplum Sözleşmesi'nin sayfaları arasından bulup çıkarmıştır. Kimlik arayışları içinde aşmaya uğraştığımız şu çalkantılı dönemde, Rousseau'yu okumak ve doğru anlayarak okumak, biz Türkiyeliler için yararlı bir uğraş olacağa benzemektedir.

"Biz Türkiyeliler" dedik ve bilerek bu deyimi kullandık. Çünkü Rousseau, egemenliğin ancak "toprağa" aidiyetle ve aidiyette şekillenebileceğini ve yurttaşların, bir cumhuriyetin "ulusal kimliğini" ancak üzerinde yaşanan toprağa atıfla -yoksa, etnik, dinî, vb., değişken kimliklerle değil- kazanabileceklerini insanlığa ilk öğreten kişidir de aynı zamanda...