^{#smrgKİTABEVİ} Trakya Bölgesi'ne İskân Edilen Göçmenler 1923 - 1960 - 2022

19. yüzyılda Balkanlarda etnik ve dinî temellere dayalı kurulan ulus devletlerin homojenleşme çabaları, Türk ve Müslüman nüfusa duyulan öfke ve saldırıların her geçen gün artması ile sonuçlanmıştır. Savaşlarda yaşanan kırım ve kıyımların ardından kaybedilen topraklarda oluşturulmaya çalışılan yeni düzenin neden olduğu gelişmeler, Müslümanların göçlerine yol açmıştır. Balkanlarda en büyük nüfus hareketliliği 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında ve takip eden yıllarda yaşanmıştır. Bu dönemde Edirne Vilayeti, Balkanlarda yaşanan savaş ve göçlerden en fazla etkilenen yerlerin başında gelmiş, göçmenlerin önemli bir kısmı Trakya'ya yerleştirilmiştir. Bu hareketlilik Balkan Savaşları döneminde ve sonrasında da devam etmiştir.

1923 yılında Cumhuriyet ilan edildiğinde, işgallerle yorgun düşmüş, nüfusunun önemli bir bölümünü savaşlarla ve göçlerle kaybetmiş Trakya'nın, ekonomik ve sosyal açıdan yeniden yapılandırılma süreci başlamıştır. Ekonomi ve güvenliğin insan gücüne dayandığı bu dönemde, yeni kurulan Cumhuriyet'in sınırlarının önemli ve sorunlu kısmını oluşturan Trakya Bölgesi'ne göçmen iskânı, İkinci Dünya Savaşı'na kadar devletin öncelik verdiği politikalar arasında olmuştur. Bu bağlamda 1921-1929 yılları arasında Edirne'ye 51.635, Tekirdağ'a 35.296, Kırklareli'ne 34.524 muhacir yerleştirilmiştir. Balkanlarda yaşayan Türk ve Müslüman azınlığın uluslararası antlaşmalar ile koruma altına alınan azınlık haklarının, her geçen gün daha fazla ihlal edilmesi, 1930'lu yıllarda da başta Bulgaristan ve Romanya'dan olmak üzere göçlerin devam etmesine vi yol açmıştır.

Trakya Bölgesi'nin bu dönemde devam eden nüfus sorunu nedeniyle 1934-1938 yılları arasında gelen göçmenlerden 16.456 kişi Edirne'ye, 34.430 kişi Tekirdağ'a ve 24.145 kişi de Kırklareli'ne yerleştirilmiştir. II. Dünya Savaşı'nın ardından kitlesel boyuttaki ilk göç 1950-1951 yıllarında Bulgaristan'dan olmuştur. Yaklaşık 154.000 kişinin göçü ile sonuçlanan bu insanlık dramı, her ne kadar Türkiye'nin iradesi dışında gerçekleşse de uzun yıllar göçmen iskânları ile tecrübe edinmiş idareciler ve geçmişten aktarılan politika ve uygulamalar sayesinde iyi yönetilmiştir. 1950-1960 yılları arasında bir diğer göçmen grubu Yugoslavya'dan gelmiştir. Bulgaristan göçmenlerinin aksine serbest göçmen olarak Türkiye'ye kabul edilen göçmenlerden 61 kişi Edirne'ye, 841 kişi Tekirdağ'a ve 4.498 kişi de Kırklareli'ne yerleşmiştir.

Çalışma kapsamında yukarıda özetlediğimiz 1923-1960 yılları arasında Trakya Bölgesi'ne iskân edilen göçmenlerin doğum yerleri, yaşları, meslekleri, yanlarında getirdikleri ziraî aletler ve hayvanlar ile iskân politikaları kapsamında devletin bu kişilere yaptığı yardımlar tespit edilmiştir. Ayrıca iskân edilen bu göçmenlerin Cumhuriyet döneminde Trakya Bölgesi'nin geçirdiği kültürel ve ekonomik dönüşümdeki yeri ve önemi ortaya koyulmuştur.