^{#smrgKİTABEVİ} Türk Dış Politikasında Kıbrıs (Zürih'ten Kanlı Noel'e) - 2023

Doğu Akdeniz'de stratejik konumu nedeniyle, tarih boyunca devletlerin egemenlik kurmak istedikleri bir ada olan. Kıbrıs, tarihî ve coğrafi bağları nedeniyle Türk dış politikasının da temel konularından biri olmuştur. Yunanistan'ın Kıbrıs'ı ilhak etmek istemesi ve Rumların da Yunanistan'la birleşme arzusu nedeniyle Türkiye, Kıbrıs üzerindeki tarihî ve hukuki haklarına uygun bir dış politika belirlemiştir. Kıbrıs'ın Yunanistan'a bağlanması hayali, Yunan ve Rum milliyetçileri tarafından Enosis adıyla bayraklaştırılmıştır. 1571'den 1878'e kadar Osmanlı toprağı olan Kıbrıs, 1960 yılına kadar ise İngiltere idaresinde kalmıştır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında Yunanistan ve Kıbrıs Ortodoks Kilisesi öncülüğünde yürütülmüş olan Enosis faaliyetleri ile EOKA'nın silahlı eylemlere başlaması, Ada'da emniyetsiz bir ortama neden olmuştur. Türkiye, Yunanistan ve İngiltere arasında yapılmış olan görüşmeler neticesinde 1959 yılı Şubat ayında Zürih'te ve Londra'da anlaşma sağlanmış, Rum ve Türk toplumlarının nüfusları esas alınarak müşterek ve denge esaslı bir Kıbrıs Cumhuriyeti kurulması kararlaştırılmıştır. 16 Ağustos 1960'ta fiilen kurulmuş olan ortak devlet, Kıbrıs tarihinde farklı bir yönetim denemesi olmuştur. 21 Aralık 1963'te başlayan ve Kanlı Noel olarak tarihe geçen Rum saldırıları nedeniyle Türkler, canlarını korumak amacıyla evlerini ve mallarını terk etmek zorunda kalmışlardır. Yunanistan destekli Rum saldırıları 1964 yılında da devam etmiş, ortak Kıbrıs Cumhuriyeti'ni ise işlemez hâle getirmiştir. Bu çalışmada, Türk dış politikası bağlamında 1965 yılı başına kadar Kıbrıs'la ilgili gelişmelerin detayları yer almaktadır.