Türk milliyetçiliğini Batı'daki ideolojik akımlardan farklı olarak tamamen kendine özgü tarihsel koşullar içinde aramak gerekir. Yusuf Akçura'nın tanımlamasıyla Türk milliyetçiliği ne Osmanlı burjuvazisi içinde gelişen Türk burjuvazisinin bir önerisi olarak ortaya çıkmış ne de Osmanlı okullarında öğretilmiştir. Türk milliyetçiliği, Türkler hakkında bilgi içeren yabancı eserlerden, Osmanlı Devleti içinde ve etrafında yaşayan milletlerin faaliyetinden öğrenilmiştir. Osmanlı Devleti'nde Türk etnik grubu içinde bir burjuvazi ortaya çıkamadığı için, İttihat ve Terakki ile birlikte kapitalizmin gelişmesinde devlet önemli bir rolü üstlenmek durumunda kalmış ve milliyetçilik asker-sivil-aydın kadrolarda geniş bir zemin bulabilmiştir. Ve Türk milliyetçiliği Osmanlı İmparatorluğu'nu oluşturan milletler arasında en son ortaya çıkabilmiştir.
Ali Engin Oba, Osmanlı devlet ve millet sisteminin kapsamlı bir resmini sunmakta, öncelikle iç dinamiklere yer vermektedir. Son yüzyıla gelindiğinde ise imparatorlukta bambaşka hareketlilik ve çözülüşler, tepki ve yankılar söz konusudur. Sırbistan, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan ve Arnavutluk'un bağımsızlık süreçleri, Balkan Savaşları ve Rumeli'nin kaybı, Panslavizmin Türk aydınları üzerindeki etkisi, Turancılık akımı ve Türkoloji alanındaki ilmî gelişmeler Türk Milliyetçiliğini hazırlayan belli başlı sebepler arasındadır. Ayrıca kitapta Akçuraoğlu Yusuf, Ağaoğlu Ahmet, Hüseyinzade Ali Bey, İsmail Gaspıralı, Ziya Gökalp gibi bu akımın kurucu isimleri üzerinde durulmakta, Tercüman Gazetesi, Genç Kalemler, Türk Ocakları ve Türk Yurdu gibi dergi ve kurumlar ayrıntılı bir şekilde tahlil edilmektedir.
