^{#smrgKİTABEVİ} Üsküp Türk Tiyatrosu ve Balkan Türk Kimliğinin Korunmasındaki Rolü - 2024

Üsküp Balkanlar'ın kalbi konumunda olan bir şehirdir. Bu bakımdan Üsküp'te gerçekleşen her bir faaliyet Balkanlarda yakından takip edilmektedir. Bütün Balkanları etkileyen faaliyetlerden birisi de tiyatro olmuştur. Temelleri Osmanlı döneminde atılarak 1906 yılında faaliyetlerine başlayan Üsküp Türk Tiyatrosu Osmanlı'nın o dönemki en modern tiyat- rosu unvanını da almıştır. Üsküp Türk Tiyatrosu Osmanlı sonrasında kapatılmış olmakla birlikte Yugoslavya Makedonya'sı döneminde, 1950'lerde tekrar faaliyetlerine başlamıştir. Üsküp Türk Tiyatrosu, 1950'lerden bu yana sadece bir sahne sanatları merkezi olarak değil, aynı zamanda Türk kimliğinin korunması ve yaşatılması adına önemli bir kültürel platform olarak varlık göstermiştir. Tiyatro, Türk halk edebiyatı unsurları, geleneksel ina- nışlar ve maddi kültür öğeleri gibi zengin bir kültürel mirası sahneye taşımış; bu unsurları oyunlarına entegre ederek Türk toplumuna ait değerleri yeni nesillere aktarmıştır.

Kitapta detaylandırıldığı üzere, Üsküp Türk Tiyatrosu'nun oyunlarında türküler, maniler, atasözleri, fıkralar ve dualar gibi anonim halk edebiyatı unsurları sıklıkla yer almıştır. Bu unsurlar. Türk halkının ortak belleğini ve kültürel kodlarını tiyatro aracılığıyla canlı tutmuş, izleyicilere tanıdık ve güven verici bir dil sunmuştur. Aynı şekilde, nazar, rüya, büyü ve martifal gibi inanışlara dayalı motifler, toplumun derin köklerini ve geleneksel inançlarını sahneye taşımıştır.

Tiyatronun sahnelediği oyunlar, yalnızca eğlence amacı gütmemiş, aynı zamanda Türk kültürüne dair maddi öğeleri de sergileyerek, dönemin yaşam tarzını ve toplumsal değer- lerini hatırlatmıştır. Türk evleri, lambalar, destiler, seccadeler gibi geleneksel objeler sah- neye taşınarak, kültürel belleğin korunmasına katkıda bulunulmuştur. Bununla birlikte, Türk kimliğinin sembolü haline gelmiş şahsiyetler ve tipler de oyunlarda sıkça yer bulmuştur. Yunus Emre, Nasreddin Hoca, Hacivat ve Karagöz gibi figürler, kültü- rel devamlılığın en önemli sembolleri olarak tiyatronun dilinde hayat bulmuştur. Bu şahsi- yetler, yalnızca mizahi veya felsefi yönleriyle değil, aynı zamanda toplumsal değerleri ak- taran güçlü figürler olarak sahnelenmiştir. Üsküp Türk Tiyatrosu, sahnelediği oyunlar ve kültürel unsurlarıyla Türk kimliğinin korun- masına ve yaşatılmasına önemli bir katkı sağlamıştır. Geleneksel halk kültürü unsurlarını sahnede yaşatan tiyatro, yalnızca bir sanat formu olmanın ötesinde, kültürel bir miras ta- şıyıcısı olarak Balkan Türk toplumunun kimliğini diri tutmaya devam etmektedir.